Ai là người phát minh ra BOOM nguyên tử !

Ngày 6/8/1945 lần đầu tiên thế giới biết đến một thứ vũ khí kinh hoàng: bom nguyên tử khi nó bị thả xuống thành phố Hiroshima, Nhật Bản. 3 ngày sau đến lượt Nagasaki của Nhật hứng chịu thảm họa tương tự. Đó chính là kết quả của một dự án nghiên cứu có tên “dự án Mahattan” của Mỹ do một nhà khoa học mới 38 tuổi đứng đầu, Robert Oppenheimer.

Oppenheimer sinh ngày 22/4/1904 ở thành phố New York. Bố ông là Julius S. Oppenheimer là người gốc Do Thái, từ Đức sang Hoa Kỳ lập nghiệp và hoạt động trong ngành xuất cảng vải sợi tại thành phố New York.

Ngay từ khi còn nhỏ, Robert đã tỏ ra là một cậu bé thông minh và hiếu học đặc biệt cầu rất yêu thích môn vật lý. Vào một dịp hè bố của cậu bé Robert dẫn con trai đến phòng thí nghiệm của giáo sư Auguste Klock, xin cho con mình theo học thêm về hóa học. Cậu bé đã khiến giáo sư kinh ngạc khi học hết cả chương trình một niên học trong 6 tuần lễ.

Bước chân vào Đại học Harvard, trong 3 năm học ở trường chàng thanh niên Oppenheimer đã theo học 6 môn chính và 2 môn phụ trong khi các sinh viên khác chỉ có thể theo học tối đa 6 môn. Năm 1925 Robert Oppenheimer tốt nghiệp Đại học Harvard hạng ưu. Sau đó anh lại sang nước Anh ghi tên vào Đại học Cambridge. Tại cơ sở thí nghiệm Cavendish anh được theo học giáo sư J. Thomsom và Lord Rutherford là những người tiên phong về khảo cứu nguyên tử. Anh cũng từng gặp gỡ các nhà bác học lỗi lạc như Niels Bohr, Paul Dirac và Max Born. Chính Max Born đã mời Oppenheimer sang Đức học tại Đại học Goettingen mà ở đó anh đã đậu văn bằng Tiến sĩ ở tuổi 23 với luận án xuất sắc về “Nền cơ học lượng tử”. Ít lâu sau anh lại sang Thụy Sĩ theo học trường Bách khoa Zurich, một trong những trường kỹ thuật danh tiếng nhất châu Âu.

Trở về Mỹ với thân hình gầy gò ốm yếu, bố của Robert đã mua cho con trai mình một nông trại ở New Mexico để tĩnh dưỡng. Năm 1928, Viện kỹ thuật California, nơi tụ tập các nhà vật lý danh tiếng trên thế giới, và trường Đại học California cùng gửi giấy mời Robert Oppenheimer giữ chức giáo sư và anh đã nhận lời giảng dạy tại cả hai trường.

Năm 1943, chiến tranh thế giới thứ hai đang ở vào thời kỳ khốc liệt. Nhận tin tình báo các nhà bác học Đức đã tìm ra nguyên tử và đang tìm cách áp dụng vào sản xuất vũ khí, Hoa Kỳ quyết định mở một cuộc chạy đua kỹ thuật nguyên tử. Theo đề nghị của tướng Leslie Groves, tổng thống Franhklin D. Roosevelt đã mời Robert Oppenheimer giữ chức Giám đốc trung tâm khảo cứu nguyên tử lực của Hoa Kỳ. Khi đó Oppenheimer mới 38 tuổi đã trở thành giám đốc “dự án Mahattan”, dự án chế tạo bom nguyên tử.

Trung tâm nghiên cứu được đặt tại Los Alamos, gần thành phố Santa Fe, New Mexico với số vốn đầu tư ban đầu là 60 triệu USD và 400 người làm việc, sau số công nhân đã tăng lên 4500 người. Tại đây, Oppenheimer bắt đầu làm việc với cường độ 20 giờ mỗi ngày để tìm kiếm phương pháp tách chất Uranium-235 ra khỏi Uranium thiên nhiên và xác định khối lượng tới hạn của Uranium là chất để làm ra quả bom.

Ngày 16/7/1945, quả bom nguyên tử đầu tiên được cho phát nổ thử tại sa mạc Alamogordo, New Mexico. Một làn chớp sáng lòa rồi tiếp sau là một tiếng nổ long trời, sau đó khói đen bốc lên cao ngất trời theo hình một cây nấm vĩ đại. Gần một tháng sau đó hai quả bom nguyên tử thả xuống nước Nhật và chấm dứt chiến tranh.

Khi Robert Oppenheimer bắt đầu hối hận vì phát minh của mình thì vài nhà bác học khác lại nghĩ tới việc chế tạo một thứ bom khủng khiếp gấp ngàn lần: bom khinh khí. Có những người ủng hộ nhiệt liệt ý tưởng này như nhà bác học Edward Teller trong khi cũng có những người phản đối kịch liệt. Giữa lúc chính quyền Mỹ đang phân vân thì người ta báo tin Liên Xô đã cho nổ thử một trái bom nguyên tử. Vậy là tổng thống Truman hạ lệnh chế tạo bom khinh khí. Trước quyết định đó Robert Oppenheimer đã tuyên bố từ chức giám đốc trung tâm nghiên cứu nguyên
tử vào tháng 8/1945.

Sau đó từ năm 1947 đến 1953 ông là giám đốc của Viện nghiên cứu cao cấp thuộc Đại học Princeton và cũng là chủ tịch Ủy ban cố vấn của Ủy ban năng lượng nguyên tử Mỹ, đồng thời là cố vấn cho bộ quốc phòng và góp công vào việc soạn thảo bản đề nghị đầu tiên của Mỹ về việc kiểm soát quốc tế năng lượng nguyên tử.

Năm 1953, một số tài liệu nguyên tử của Mỹ bị mất cắp và người ta hướng sự nghi ngờ vào một số nhà khoa học trong đó có Oppenheimer vì ông từng giao du với một số phần tử cộng sản. Tháng 4/1954, ông bị đưa ra trước một ủy ban điều tra của Ủy ban năng lượng nguyên tử nhưng Tổng hội các nhà khoa học Mỹ đã lên tiếng bảo vệ ông trước tòa án. Vụ xét xử không kết tội ông phản bội quốc gia nhưng cũng cấm ông tiếp xúc với các bí mật quân sự. Kết quả là chức vụ cố vấn của Ủy ban nguyên tử lực Hoa Kỳ của ông bị hủy bỏ tuy vậy ông vẫn tiếp tục là giám đốc Viện nghiên cứu khoa học cao cấp tại Princeton cho đến năm 1966.

Năm 1963, Ủy ban năng lượng nguyên tử Hoa Kỳ trao tặng ông phần thưởng Enrico Fermi để ghi nhận đóng góp của ông vào nền vật lý lý thuyết. Ông về hưu năm 1966 và qua đời ngày 18/2/1967 tại Princeton vì bệnh ung thư cổ